روستای من

 ***    دیزج حسین بیگ   ***

در غرب شهرستان مرند اگر بخواهی از جاده بین المللی ایران اروپا از مرند به سمت شهرستان ماکو حرکت کنی بعد از ۱۵ کیلومتری مرند سر یک پیچ تابلوی شناسائی روستائی در سمت راست جاده تو را در رسیدن به روستایم آگاه می سازد که این روستا بزرگترین روستای شهرستان مرند با جمعیت حدودا 43۰۰نفری به داشتن قدمت کهن خود می اندیشد که در تداول زمان به آنچه شباهت ندارد یک روستاست در واقع اینک در شرف تغییر و پوست اندازی در قواره یک شهر با خیابان های اصلی و فرعی و با ساختمانهای دو یا سه طبقه با آمد وشد بی وقفه انواع اتومبیل ها و خودروها که سروصداهایشان سکوت آرام بخش روستایم را از دستم گرفته اند و ... 

آنچه از روستایم می توانم برایت بگویم  ؟

1-     سابقه تاریخی :

 هرچند برای روستایم نتوانسته ام دفتری نوشتاری از سابقه اش بدست آورم اما آنچه از سخنان سینه به سینه و اندک آثار به جای مانده برایم نقل کرده اند و دیده ام  این روستا سابقه  تاریخی بلند زمانی را داشته است چه اینکه در اطراف شهرمرند چهار روستاوجود دارد که دارای پیشوند دیزج  است ( جنوب شرقی دیزج علیا  شمال دیزج قربان جنوب دیزج یکان و غرب دیزج حسین بیک ) که یکی برایم می گفت این لفظ در سابق دژج بود که معنای دژ  و بارو و حفاظ را می رساند هر چند ما در این مناطق آثار به جای مانده ای ندیده ایم . این روستاها در واقع برای شهر مرند تاریخی دژ و بارو بوده است به شکلی که از کهنسالان نقل شده مسیر شرق روستا به سمت مرند را شاهلیق یعنی منطقه شاه نشین  می گفتند و نقل شده که اگر بزی بالای بام خانه ای در این منطقه می رفت تا شهر مرند خانه به خانه می جهید و در شهر مرند پایین می آمد یعنی بقدری آباد بود . در شمال غربی روستایم با فاصله چند کیلومتری آثار قبرستانی به جای مانده که در محاوره مردم به قبرستان دوچی ( شتربان) معروف است سالها قبل در این قبرستان مجسمه دو قوچ (گوسفند نر بزرگ ) سنگی وجود داشت که متاسفانه به یغما رفته است می گویند در قبور این قبرستان در کنار استخوانهای به جای مانده لوازم اولیه زندگی دیده می شد که به همراه مرده دفن شده بودند غیر از این چیزی ما نشنیده ایم در سالهای اخیر هم گزارشاتی شفاهی و حضوری راجع به هجوم روسها به ایران مخصوصا در جنگ  جهانی دوم نقل می شود که تعدادی از ناقلان در قید حیاتند.  یکی از مقرهای قشون روس چمن زارهای اطراف روستا بوده و چندین مدت تا خروج روسها از ایران ، در این منطقه اطراق کرده بودند

2-    جغرافیایی :

  روستای من با مطاله میدانی یک روستای خطی را نشان می دهد  که سه مسیلگاه ، یکی از وسط روستا و دوتای دیگر شرقی شمالی و جنوبی شمالی جغرافیای وجود اش را تشکیل می دادند که مسیل وسطی به مرور زمان تغییر یافته و تنها یک کانال بتونی آبی از آن به یادگار مانده است درختان بید و توت با لانه های لک لک هایش تنها خاطرات دفتر ذهنمان است و اینک روستایی با طول بیش از 2000متر و عرضی 1500 متری با ساختمانهای بتونی و آجری   پا روی خاطرات قشنگ کودکی من از ساختمانهای گلی با ایوانهای چوبی مخصوصا ساختمان بزرگ ایوانی گلی مسجد جامع روستا  گذاشته است  این روستا در شما ل شرقی با روستای درویش محمد و در شرق با روستاهای یالقوز آغاج وایلات یالقوز آغاج ودر غرب با شهر کشکسرای در شمال با زمینهای زراعی مرکید و قراجه محمد و در جنوب با کوههای خیارا همزیستی مسالمت آمیز تاریخی دارد  و از هر حیث (جمعیتی و گستردگی جغرافیایی و فیزیک ظاهری ) بزرگترین روستای شهرستان مرند می باشد نزدیک به 4400 نفر جمعیت دارد و هر تازه واردی را در عصرهای متصل به شبانگاهش به  لحاظ ازدحام جمعیتی در میدان  روستا به تعجب وا می دارد .

۳- اقتصادی :

عمده فعالیت های ساکنان و اهالی این روستا بر محور کشاورزی و باغداری است که اکثر زمینهای زراعتی را کشت گندم و اقلی جو تشکیل می دهد از صیفی جات خیار و گوجه فرنگی نیز کشت می شود در زمانهای دور انواع شلتوت و پنبه و توتون نیز کشت می شده است و باغات قدیمی این روستا انگور بود که حالا فقط به تعداد کمتر از انگشتان دست باغ انگور وجود دارد و عمده سردرختی مانند زردآلو ، گوجه ( آلوچه ) ، سیب و آلوبالو و گیلاس می باشد شیوه اصلی آبیاری سنتی بوده گرچه اخیرا از شیوه های نوین مثل آبیاری قطره ای نیز در تعدادی از باغات استفاده می شود . البته تعدادی مزرعه مرغداری نیز در این روستا فعال می باشد .  در سالهای اخیر فعالیت دیگری ظهور کرده و آن هم رانندگی و حمل ونقل به وسیله کامیونها می باشد به نحوی که اسم این روستا به روستای دارنده تریلی ها مشهور شده است و صدها کامیون حمل و نقل بین المللی در این روستا وجود دارد به شکلی که دارندگان این وسیله به خاطر درآمد خوبی که از این راه کسب می نمایند در جامعه روستائی تشخص خاصی دارند و در این بین روز به روز شکاف درآمدی در روستا به شکاف طبقاتی تبدیل می شود  به لحاظ بزرگی روستا و پر جمعیتی اش روستای من مهاجر پذیر شده و تاکنون دهها خانواده از روستاهای دیگر به  اینجا مهاجرت کرده و  سکونت اختیار کرده اند . دهها مغازه از خواربارفروشی تا لوازم خانگی و خدمات نوین دیگر مثل کتابفروشی ، لوازم رایانه ای و خدمات عکس و فیلم و .... در روستا فعالیت دارند و معبر دو روستای مرکید و درویش محمد از این روستاست   بازار عصرگاهان میدان اصلی روستا محل فروش انواع نیازمندیهای اهالی بوسیله فروشندگان دوره گرد در خودروهای تاکسی بار گرچه در ایجاد ترافیک اذیت کننده برای روستا حرف اول را می زند با این وجود دیدنی و تماشائی است و در طول هفته نیز سه بازار هفتگی مجبور آباد ، بازار سید رضی و بازار ...  که اکثرا لوازم خانگی و البسه و پارچه و ... را در معرض فروش قرار می دهند وجود دارد . در فصل زمستان فعالیت قالی بافی در روستا رونق می گیرد و معمولا تعداد زیادی را به خود مشغول می کند .

4 – برخورداریهای روستا

  این روستا دارای سه مسجد به نامهای جامع ، حضرت امام رضا ع ( حاجی آخوند ) و حضرت ابوالفضل ع و دو حسینیه ،  چهار باب مدرسه از پیش دبستانی تا چهارم دبیرستان دخترانه و پسرانه با مجموع 600 دانش آموز  و صدها نفردانشجوی از مقطع فوق دیپلم تا دکتری  اعم از فارغ التحصیلان و شاغل به تحصیل می باشد از نظ عمرانی مرحله اول  طرح هادی روستا اجرا شده است و مرحله دوم در حال اجراست دارای برق و گاز و مخابرات و شبکه فاضلاب و درمانگاه و پست بانک می باشد و ودو باب کتابخانه عمومی در حال احداث می باشد    

           - ۵ -   

از مراسمات  مذهبی در روستا می توان به برگزاری هیئات عزاداری مخصوصا در ایام سوگواری اباعبداله الحسین ع در 12 روز محرم نام برد که از چند روز مانده به محرم با برگزاری هیئت شاه حسین شروع و تا 12 محرم (سوم شهادت امام حسین ع و یارانش ) با عزاداری هیئت های زنجیر زنی و سینه زنی ادامه می یابد را نام برد . هم چنین در ماه مبارک رمضان در لیالی قدر برنامه دعاخوانی برقرار است . یکی از مراسمات مهم ایام محرم برگزاری جلسات شبیه خوانی است که معمولا از سوم یا چهارم محرم شروع و به روز یازدهم محرم بامراسم  شبیه خوانی اسرا ختم می گردد و روز عاشورا از اول صبح تا بعد از ظهر مراسم شبیه خوانی ادامه می یابد و معمولا در این روز میهمانان زیادی از شهرها و روستا های اطراف در مراسم شرکت می کنند و تمامی آنها توسط اهالی روستا در تمام روز پذیرایی شده و بعد از مراسم در منازل خود ناهار داده می شوند و دو روز در سال است که اکثریت اهالی در روستا حضور دارند یکی روز عاشورا و دیگری آغاز سال جدید ،  مهاجران از روستا در این دو روز به وطن خود برمی گردند و میهمان اقوام خود هستند در ایام برگزاری مراسمات نذورات در مساجد و منازل داده می شود از برنامه های عمومی دیگری که می توان نام برد پخت غذای کوفته در وعده غذایی ناهار و برنج در وعده غذائی شام شب سال تحویل است که البته همراه بابرنامه هائی است که انشا... بعدا به آنها پرداخت خواهم کرد .

دیگر از برنامه های عمومی اهالی جشنهای سال نو و جشنهای عروسی است که معمولا جشنهای عروسی سه چهار روز طول می کشد و بساط سور و شادی دراین  ایام برپاست و مع الاسف در گذر ایام با ماشینی شدن زندگی روح زیبائی و نشاط این مراسمات با چشم هم چشمی کردن برنامه ها کدر شده است ( مراسم های ازدواج در یک سطور به وقت دیگر توضیح مفصل خواهم داد.)

اما بازیها :

توپ عربی ، قیش قویدی ، ... میندی ، گیزلن پاچ ، مش داش ، نال میخ ، پیل دسته ، خسته چین ، کوش ، قودوخ قوغدی و... بازیهای محلی هستند که شاید کمتر نوجوانی در روستا یافت شود که اسم آنها را بلد باشد چه رسد به بازی کردن آنها . امروزه مشغولیت بچه ها کارتونهای تلویزیونی ، بازیهای رایانه ای و مشغولیت جوانا فوتبال و والیبال است در حای که کمتر از سی چهل سال پیش تمام بازیهای یادشده در روستا ساری و جاری بود . ( در فرصتهای آینده به این بازی ها پرداخت می شود به لطف الهی   )

دیزج حسین بیگ دهها دکترومهندس وحتی نخبه به جامعه کشورمان تحویل داده که در مطالب بعدی به آنان نیز خواهیم پرداخت 

البته این روستا مشکلاتی هم دارد که آنان را نیز به جامعه ومردم روستا خواهیم گفت.